Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Η προσευχή, λέει ο ιερός Χρυσόστομος, είναι «λιμάνι για εκείνους που βρίσκονται στην τρικυμία, άγκυρα για εκείνους που σαλεύουν στα κύματα, η ράβδος που στηρίζει εκείνους πού κλονίζονται, ο θησαυρός των πτωχών, η ασφάλεια των πλουσίων, η θεραπεία των ασθενειών, η προφύλαξις της υγείας... Η προσευχή φυγαδεύει κάθε λύπη, είναι αιτία της χαράς και αφορμή για συνεχή αγαλλίαση, είναι η μητέρα της ευσεβούς ζωής».

Η προσευχή είναι η συγκεφαλαίωση κάθε αγαθού. Διά μέσου της προσευχής, γράφει ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος, «αποκτούμε και τις άλλες αρετές, καθώς ο Κύριος που Τον επικαλούμαστε, μας απλώνει το χέρι Του εις βοήθειαν. Κατά την προσευχή, συνεχίζει ο Άγιος, γίνεται στους άξιους κοινωνία της μυστικής ενέργειας του Θεού και ένωση του νου τους προς τον Κύριο με άρρητη αγάπη. Έδωσες, λέει ο Ψαλμωδός, ευφροσύνη στην καρδιά μου. Και ο ίδιος ο Κύριος λέει: Η βασιλεία των ουρανών βρίσκεται μέσα σας. Το να βρίσκεται μέσα μας η Βασιλεία τι άλλο σημαίνει, παρά ότι η ουράνια ευφροσύνη του Αγίου Πνεύματος φανερώνεται καθαρά στις άξιες ψυχές; Γιατί οι άξιες ψυχές με την κοινωνία του Αγίου Πνεύματος, από εδώ ήδη δέχονται τον αρραβώνα και τα προοίμια της απολαύσεως και της χαράς και της πνευματικής ευφροσύνης, στην οποία θα μετάσχουν μέσα σε αιώνιο Φως οι Άγιοι στην βασιλεία του Χριστού».

Η προσευχή είναι το μεγαλύτερο όπλο που έχουμε οι Χριστιανοί στον αγώνα μας εναντίον των παθών και των δαιμόνων. Και επειδή ο διάβολος γνωρίζει πόσο δυναμώνει η ψυχή διά της προσευχής, αγωνίζεται με κάθε τρόπο να μας εμποδίσει από το έργο αυτό. Αναφέρεται στο Γεροντικό ότι μερικοί αδελφοί ερώτησαν τον Αββά Αγάθωνα: «Αββά, ποιά αρετή έχει τον μεγαλύτερο κόπο; Και εκείνος απήντησε. Νομίζω ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερος κόπος και μεγαλύτερη προσπάθεια από την προσευχή. Διότι κάθε φορά που ο άνθρωπος πρόκειται να προσευχηθεί, οι δαίμονες επιδιώκουν να τον εμποδίσουν. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι τίποτε άλλο δεν στέκεται εμπόδιο στο έργο τους όσο η προσευχή και γι' αυτό φέρουν εμπόδια στο έργο της προσευχής. Η προσευχή είναι πραγματικά πρόξενος κάθε ευλογίας από τον Θεό.
Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ο εργάτης της αδιάλειπτης προσευχής, γράφει ότι η προσευχή «είναι συμφιλίωσις με τον Θεόν, μητέρα των δακρύων, συγχώρησις των αμαρτημάτων, τοίχος που μας προστατεύει από τις θλίψεις. Η προσευχή, συνεχίζει ό Άγιος, είναι έργο των Αγγέλων, τροφή όλων των ασωμάτων, η μελλοντική ευφροσύνη, εργασία που δεν τελειώνει, πηγή των αρετών, πρόξενος των χαρισμάτων, τροφή της ψυχής, φωτισμός του νου, αποκάλυψις των μελλοντικών πραγμάτων, σημάδι της πνευματικής δόξης».
Η προσευχή είναι η αναπνοή της ψυχής μας. Διότι καθώς το σώμα, λέει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, «χρειάζεται αναγκαίως τον αέρα για να αναπνέει έτσι και η ψυχή χρειάζεται την αδιάκοπον μνήμην του Θεού, ήγουν την προσευχήν». Όπως στο σώμα, λέει ο ιερός Χρυσόστομος, «ο ήλιος προσφέρει το φως, κατά τον ίδιο τρόπο η προσευχή προσφέρει το φως στην ψυχή. Και εάν για τον τυφλό είναι μεγάλη ζημιά που δεν βλέπει τον ήλιο, πόσο μεγάλη ζημιά είναι για τον Χριστιανό το να μην προσεύχεται συνεχώς και έτσι να μην εισέρχεται μέσα του το φως του Χριστού; Πραγματικά κατά την ώρα της προσευχής συνομιλούμε με τον Θεό και συνδεόμαστε με τους Αγγέλους... Διότι η προσευχή είναι έργον των Αγγέλων».
Με την επικοινωνία μας με τον Κύριο νικούμε τον ίδιο τον θάνατο και ζούμε την αιώνιο ζωή. Αν, λέει ο ιερός Χρυσόστομος, «αυτοί που συνομιλούν με τον βασιλέα είναι αδύνατον να είναι φτωχοί, πολύ περισσότερο εκείνοι οι οποίοι προσεύχονται και συνομιλούν με τον Θεό είναι αδύνατο να έχουν θνητές ψυχές. Διότι ο θάνατος της ψυχής είναι η ασέβεια και ο παράνομος βίος. Και η ζωή της ψυχής είναι η λατρεία του Θεού και η ζωή που αρμόζει στην λατρεία του Θεού... Διότι όπως ακριβώς το σώμα μας χωρίς την ψυχή είναι νεκρό και αναδίδει δυσωδία, έτσι και η ψυχή που δεν παρακινεί τον εαυτόν της σε προσευχή είναι νεκρά και άθλια και ακάθαρτος». Και ο άγιος Ιωάννης συνεχίζει: «Όταν ιδώ κάποιον που δεν αγαπά την προσευχή και δεν έχει σφοδρό έρωτα γι' αυτήν, αμέσως καταλαβαίνω ότι ό άνθρωπος αυτός δεν έχει τίποτε το γενναίο στην ψυχή του. Όταν δε ιδώ κάποιον να μην χορταίνει λατρεύοντας τον Κύριο και να θεωρεί από τις μεγαλύτερες του ζημίες το να μην προσεύχεται συνεχώς, συμπεραίνω ότι ο άνθρωπος αυτός είναι ακλόνητος ασκητής κάθε αρετής και ναός του Θεού. Διότι εάν ο στο-λισμός του ανδρός και το βάδισμα των ποδιών και το γέλιο του, φανερώνουν τα εσωτερικά του χαρίσματα, κατά τον σοφό Σολομώντα, πολύ περισσότερο η προσευχή και η λατρεία του Θεού είναι σημείο και απόδειξη ολοκλήρου της αρετής του, είναι ωσάν μία πνευματική και θεία στολή που προσδίδει πολλή ομορφιά και κάλλος στις ψυχές μας και ρυθμίζει τήν ζωή μας».
Εκείνος που επιθυμεί να ζήσει κατά Θεόν πρέπει να αγωνίζεται αδιάκοπα τον αγώνα της προσευχής. Με την προσευχή, λέει ο άγιος Μάρκος ο Ασκητής, «οι πιστοί αποκτούν όλα τα αγαθά. όχι μόνον την ελπίδα στον Θεό αλλά και την βεβαία πίστη και την ανυπόκριτη αγάπη και την αμνησικακία και την φιλαδελφία και την εγκράτεια και την υπομονή. Και ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης απαριθμεί τις δωρεές που δεχόμαστε από τον Κύριο διά της προσευχής: «Η προσευχή, λέει, είναι φύλακας της σωφροσύνης, χαλιναγωγεί τον θυμό, καταστέλλει την υπερηφάνεια, καθαρίζει από την μνησικακία, διώχνει τον φθόνο, καταργεί την αδικία, επανορθώνει την ασέβεια. Η προσευχή είναι δύναμη των σωμάτων, φέρνει χαρά στο σπίτι, χορηγεί ευνομία στην πόλη... Η προσευχή είναι το επισφράγισμα της παρθενίας, η πιστότητα του γάμου, όπλο στους οδοιπόρους, φύλακας όσων κοιμούνται... ανά¬παυση των κουρασμένων, παρηγοριά των λυπημένων, χαρά για τους χαρούμενους, παρηγοριά στους πενθούντες, δόξα γι' αυτούς που έρχονται σε γάμο, γιορτή στα γενέθλια, σάβανο γι' αυτούς που πεθαίνουν. Η προσευχή είναι συνομιλία με τον Θεό, θεωρία των αοράτων, πληροφόρηση για όσα επιθυμούμε, ομοτιμία με τους Αγγέλους, προκοπή στα καλά έργα, αποτροπή από την αμαρτία, διόρθωση για όσους αμαρτάνουν, απόλαυση των παρόντων αγαθών, υπόσταση των μελλοντικών αγαθών». Η δύναμη της προσευχής γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, «ιερουργεί καί τελεσιουργεί την ανάταση και ένωση του ανθρώπου προς τον Θεό, γιατί η προσευχή είναι σύνδεσμος των λογικών κτισμάτων με τον Κτίστη, όταν βέβαια η προσευχή, με την φλογερή κατάνυξη, ξεπεράσει τα πάθη και τους λογισμούς».
Για να προσευχηθούμε αληθινά στον Κύριο και να απολαύσουμε τους καρπούς της προσευχής, πρέπει η προσευχή μας να είναι καθαρά προσευχή. Να μην μολύνεται δηλαδή από επιθυμίες γήινες και αμαρτωλές. «Όταν ο νους σου, λέει ο όσιος Νείλος ο Ασκητής, από τον μεγάλο πόθο προς τον Θεό, γεμίζει από ευλάβεια και χαρά, τότε να πιστεύεις ότι πλησίασες τα σύνορα της αληθινής προσευχής». «Γίνε νεκρός για την γη, έχε δια παντός πατρίδα τον ουρανό, με την αγγελική σου συμπεριφορά» και τότε θα προσευχηθείς αληθινά.
Στο Γεροντικόν αναφέρεται το έξης περιστατικό: Ο αββάς Λώτ επισκέφθηκε τον αββά Ιωσήφ και του λέει: Αββά, κατά την δύναμη μου κάνω την ολίγη ακολουθία μου, την ολίγη νηστεία, την ευχή και την ησυχία. Επίσης προσπαθώ να εξαγνίσω τους λογισμούς μου. Τι πρέπει ακόμη να κάνω; Ο αββάς Ιωσήφ σηκώθηκε από την θέση του, άπλωσε τα χέρια του στον ουρανό και τα δάχτυλα του έγιναν σαν δέκα λαμπάδες αναμμένες. Τότε είπε: Εάν θέλεις, γίνε ολόκληρος σαν φωτιά από την θερμότητα της προσευχής και της αγάπης προς τον Θεόν.

Από το βιβλίο του Ιερομονάχου Γρηγορίου, Ο Εκκλησιασμός,

Ιερόν Κουτλουμουσιανόν Κελλίον

Άγιος Ιωάννης Θεολόγος

Άγιον Όρος