Το μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα και η ιστορική και η κοινωνική προσφορά του στον Πειραιά, πριν και μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό
Μετά την επιδρομή του Ενετού πειρατή Φραγκίσκου Μοροζίνι, το 1685, επικράτησε ερημιά στον Πειραιά και την ευρύτερη περιοχή του, η μοναδική οργανωμένη παρουσία ζωής ήταν το μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα, το οποίο χτίστηκε τον 11ο ή κατ’ άλλους τον 17ο αιώνα στη θέση που βρίσκεται και σήμερα ο ομώνυμος ιερός ναός . Το μοναστήρι ήταν οχυρωμένο, ενώ όλη η πειραϊκή χερσόνησος αποτελούσε κτήμα της ή αλλιώς βακούφι της . Κατά τις εορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα παρείχε στους φτωχούς και ενδεείς χρήματα και τρόφιμα . Επίσης είχε αρκετά μετόχια, εκ των οποίων το γνωστότερο βρισκόταν στην περιοχή του Καραβά, του οποίου ο μετοχιάρης συμμετείχε στις συνελεύσεις των κατοίκων της για την εκλογή της Δημογεροντίας ή για οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα ή ανάγκη προέκυπτε . Η μονή ενίσχυε συνεχώς το κύρος της μέχρι που το 1757 έγινε «σταυροπηγιακή» . Κατά την διάρκεια της Εθνεγερσίας του 1821, ο Πειραιάς έγινε θέατρο πολεμικών συγκρούσεων κατά το κρίσιμο έτος του 1827, όπου μετά την κατάληψη του λόφου της Καστέλλας από τους Έλληνες με επικεφαλής τον Σκωτσέζο φιλέλληνα συνταγματάρχη Gordon, οι Τούρκοι οχυρώθηκαν στη μονή του Αγίου Σπυρίδωνα . Κατά το δίμηνο Μαρτίου - Απριλίου του 1827, οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις πολιόρκησαν τη μονή και μετά από ανηλεή βομβαρδισμό αναγκάζουν τους πολιορκημένους Τουρκαλβανούς να παραδοθούν . Με την διάλυση του μοναστηριού – όπως και άλλων μοναστηριών του Ελλαδικού χώρου – το 1833, κρατικοποιείται η περιουσία του και ο βασιλιάς Όθωνας ανεγείρει νέο ναό στη θέση της ερειπωμένης μονής, το 1836 . Ως αντίδωρο για την προσφορά της πάλαι ποτέ μονής του Αγίου Σπυρίδωνος, στο ελληνικό έθνος ανακηρύσσει τον Άγιο Σπυρίδωνα πολιούχο της ταπεινής πολίχνης του Πειραιώς .
Η εθνική και κοινωνική προσφορά της Εκκλησίας πριν την ίδρυση της Ι. Μ. Πειραιώς (1836-1962)
Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, ο Πειραιάς υπαγόταν εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Αθηνών . Λόγω του γεγονότος ότι για αρκετά χρόνια δεν υπήρξε ξεχωριστή δικαιοδοσία - μέχρι το 1917 άλλωστε για οποιαδήποτε υπόθεση ( άδειες γάμου, βαπτίσεως κ.α. ) απευθύνονταν στα γραφεία της Μητρόπολης Αθηνών – δεν υπήρξε κάτι το ιδιαίτερο στο κοινωνικό έργο . Στην περίοδο πριν την κατοχή, αναπτύχθηκαν αρκετές εκκλησιαστικές οργανώσεις, οι οποίες εκτός από την κατήχηση και τον θρησκευτικό καταρτισμό του πειραϊκού λαού, ασχολήθηκαν και με την φιλανθρωπία . Επίσης αξίζει να σημειώσουμε αυτό που είχε γράψει ο μακαριστός μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Θεμελής – βοηθός επίσκοπος Θαυμακού, της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών, 1957-1965 – στο «Λεύκωμα Πειραιώς 1958» του δημοσιογράφου Διονυσίου Πανίτσα : « … Ο εκάστοτε εν Πειραιεί βοηθός επίσκοπος είχε και την προεδρίαν των εν Πειραιεί δύο Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων, ήτοι του Εκκλησιαστικού Ορφανοτροφείου Θηλέων « Ο Άγιος Σπυρίδων » ( Άσυλον ) και του Σπυρακείου Ιδρύματος προικοδοτήσεως απόρων κορασίδων του Πειραιώς . »
Η εθνική και κοινωνική προσφορά της Ι. Μ. Πειραιώς (1962-…)
Επί αρχιεπισκόπου Αθηνών Θεοκλήτου, τον Απρίλιο του 1959 δημοσιεύεται ο Ιδρυτικός Νόμος 3952 της Ιεράς Μητρόπολης Πειραιώς . Με τον θάνατο του, το 1962, ιδρύεται επίσημα η Ι.Μ. Πειραιώς και εγκαθίσταται τοποτηρητής ο μητροπολίτης Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης, Προκόπιος Καραμάνος . Το 1965 εκλέχθηκε πρώτος Μητροπολίτης Πειραιώς, ο από Αργολίδος Χρυσόστομος Ταβλαδωράκης, ο οποίος ποίμανε θεαρέστως τη νεοπαγή μητρόπολη Πειραιώς για 12 χρόνια . Η εθνική του προσφορά μπορεί να χαρακτηριστεί πλούσια . Είναι αυτός που παρέλαβε την πόλη των Αθηνών από τους Γερμανούς κατακτητές τον Οκτώβριο του 1945 . Την ίδια χρονιά εξελέγη μητροπολίτης Αργολίδος . Στην δύσκολη περίοδο του Εμφυλίου, επενέβη αρκετές φορές για να επικρατήσει πνεύμα ειρήνης και καταλλαγής, καθώς και για να αποφευχθούν οι ακρότητες μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών . Επίσης υπήρξε ενεργό μέλος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού καθώς και πρόεδρος ή μέλος φιλανθρωπικών ιδρυμάτων . Αγωνίσθηκε ως μητροπολίτης Πειραιώς εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος και των επεμβάσεων του στην διοίκηση της Εκκλησίας, παρά το γεγονός ότι απειλήθηκε και καταγγέλθηκε στην αριστίνδην Σύνοδο πολλές φορές .
Στις 6 Αυγούστου του 1977 κοιμήθηκε και τον διαδέχθηκε ο μητροπολίτης Ρωγών, Καλλίνικος Καρούσος, ηγούμενος της Ιεράς Συνοδικής μονής Παναγίας Χρυσοπηγής . Κατά την 28ετή επισκοπική του διακονία, η κοινωνική προσφορά της μητρόπολης Πειραιώς ήταν πλούσια και υποδειγματική . Ανεγέρθηκαν σε όλες τις ενορίες της επαρχίας, ενοριακά πνευματικά κέντρα στα οποία διεξάγεται η ιεραποστολική και φιλανθρωπική δραστηριότητα της τοπικής Εκκλησίας.
Ιδρύθηκαν σχολές γονέων, οι οποίες σε εβδομαδιαία βάση, και με τη βοήθεια παιδαγωγών, ψυχολόγων και άλλων εξειδικευμένων επιστημόνων δίνουν τα απαραίτητα γνωσιολογικά εφόδια στους γονείς , για τη σωστή διαπαιδαγώγηση του παιδιού . Ίδρυσε τον ραδιοφωνικό σταθμό της μητροπόλεως, την «Πειραϊκή Εκκλησία 91,2 FM», τον Οκτώβριο του 1988 . Εκπέμπει επί 24ώρου βάσεως, και μεταδίδει καθημερινά τις Ιερές ακολουθίες, εκπομπές πνευματικού, κοινωνικού, εθνικού και επιστημονικού περιεχομένου . Είναι ο πρώτος εκκλησιαστικός σταθμός και σήμερα εκπέμπει σε όλη την Ελλάδα και την Υφήλιο . Επίσης από το 1990 εκδίδεται το περιοδικό «Πειραϊκή Εκκλησία» με αρθρογραφία πνευματικού, κοινωνικού, επιστημονικού και εθνικού περιεχομένου και με παραλήπτες από όλη την Ελλάδα και όλο τον κόσμο . Στον κυβερνοχώρο υπάρχει ο δικτυακός τόπος της Ι. Μητρόπολης με πληροφορίες για την οργάνωση και το έργο της τοπικής Εκκλησίας καθώς και με θεολογικά άρθρα .
Το 1984 ιδρύθηκε η αναγνωρισμένη από το Κράτος, Σχολή Βυζαντινής Μουσικής, με σκοπό τον καταρτισμό και την μουσική εκπαίδευση όλων όσων ενδιαφέρονται να υπηρετήσουν το ιερό αναλόγιο. Ιδρύθηκε επίσης και η Σχολή Βυζαντινής Αγιογραφίας, η οποία παρέχει στους σπουδαστές της τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν το ταλέντο τους στο παραπάνω γνωστικό αντικείμενο . Το 1991 ιδρύθηκε ο πρότυπος βρεφονηπιακός Σταθμός και το Νηπιαγωγείο της Ι. Μ., κάτι πρωτοποριακό για τον Ελλαδικό εκκλησιαστικό χώρο, ενώ από το 1998 λειτουργεί πλήρως και το Δημοτικό Σχολείο της Ι. Μ. . Σκοπός των παραπάνω εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι τα παιδιά να διαπαιδαγωγηθούν «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου», σύμφωνα με τις αξίες και τα ιδανικά της Πίστης μας και του Έθνους . Από το 1993, ιδρύθηκε ο Σύνδεσμος Επιστημόνων Πειραιώς, ο οποίος σκοπό έχει την ενημέρωση και διάδοση των ελληνοχριστιανικών αξιών και ιδεών . Εδώ και για περισσότερο από 20 χρόνια λειτουργούν οι δύο κατασκηνώσεις της Ι. Μ., με σύγχρονες κτιριακές εγκαταστάσεις και υλικοτεχνικές υποδομές, η μία στο Καπανδρίτι, δίπλα στη μονή Χρυσοπηγής, για τα αγόρια και η άλλη στη Παιανία για τα κορίτσια . Αναδιοργανώθηκε το Γενικό Φιλόπτωχο Ταμείο, το οποίο βασίστηκε στα νέα δεδομένα και ανάγκες που προκύπτουν . Κατά συνέπεια εκσυγχρονίσθηκαν τα ενοριακά φιλόπτωχα ταμεία .
Επίσης ιδρύθηκε Ταμείο Υποτροφιών, το οποίο παρέχει σε μηνιαία βάση χρηματικά βοηθήματα σε μαθητές, φοιτητές και σπουδαστές, οι οποίοι προέρχονται από οικονομικά ασθενείς οικογένειες . Λειτουργεί τα τελευταία 15 χρόνια, το κέντρο καθημερινής σιτίσεως «Δος ημίν σήμερον», σε ειδικά διαμορφωμένο γι αυτό το σκοπό, χώρο του καθεδρικού ναού Αγίας Τριάδος . Τα συσσίτια διανομής δωρεάν φαγητού ιδρύθηκαν και λειτουργούν στο κέντρο Συμπαραστάσεως Υπερηλίκων «Άγιος Σπυρίδων» και σε άλλες 13 ενορίες, διανέμοντας 1700 μερίδες φαγητό καθημερινά . Κατόπιν πρωτοβουλίας του Σεβασμ. Πρ. Πειραιώς Καλλινίκου, λειτουργεί «Τράπεζα αίματος» η οποία συντηρείται από την Ι. Μ. με τακτικές εθελοντικές αιμοδοσίες . Στα δύο μεγάλα νοσοκομεία της πόλης «Τζάνειο» και «Διαγνωστικό Μεταξά» υπηρετούν κληρικοί της Μητρόπολης, οι οποίοι στηρίζουν ηθικά και υλικά τους ασθενείς και τις οικογένειες τους . Δημιουργήθηκαν δύο ομάδες Συμπαραστάσεως Κρατουμένων και Αποφυλακισμένων, οι οποίες επισκέπτονται συχνά τα σωφρονιστικά καταστήματα και διανέμουν δέματα αγάπης και οικονομικά βοηθήματα . Επίσης διεξάγονται ειδικές συναντήσεις με νέους εξαρτημένους από ναρκωτικά και τον αλκοολισμό καθώς και με τις οικογένειές τους .
Τον Φεβρουάριο του 2006, λόγω προβλημάτων υγείας μητρ. Πειραιώς Καλλίνικος παραιτείται και στη θέση του εκλέγεται ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Χριστιανουπόλεως, Σεραφείμ Μεντζελόπουλος, αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος . Ο νέος ποιμενάρχης συνεχίζει το μεγάλο κοινωνικό έργο του προκατόχου του και το επαυξάνει . Έτσι η Σχολή Βυζαντινής Αγιογραφίας διδάσκει πλέον και τρόπους συντήρησης εικόνων ενώ η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής παρέχει πλέον δωρεάν φοίτηση στους σπουδαστές της . Επίσης στις 13 Σεπτεμβρίου 2006 εγκαινιάσθηκε η στέγη «Ανακούφιση» για την ανακούφιση των αστέγων του Πειραιά, της Μ. Κ. Ο. της Εκκλησίας της Ελλάδος «Αλληλεγγύη» . Τα ενοριακά κέντρα σιτίσεως από 13 σε 16, παρέχοντας καθημερινά 2000 μερίδες φαγητού ενώ το κέντρο σιτίσεως «Δος ημίν σήμερον» παρέχει καθημερινά 700 μερίδες φαγητού . Επίσης ο εκάστοτε μητροπολίτης Πειραιώς είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Γηροκομείου Πειραιώς, η διοίκηση του οποίου γίνεται σε συνεργασία με τον Δήμο Πειραιά .
Αυτή είναι η κοινωνική και εθνική προσφορά της Εκκλησίας απέναντι στο λαό της Πειραϊκής χερσονήσου, και προσπαθεί να βρίσκεται συνεχώς κοντά του καθώς σε καθημερινή βάση αναφύονται νέα προβλήματα, προκύπτουν νέες ανάγκες .
ΠΗΓΕΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :
Γιάννη Ε. Χατζημανωλάκη :« Το λιμάνι του Πειραιά στη διαδρομή των αιώνων » γ΄ έκδοση, Πειραιάς 1993 σελ. 62-64, 68
Του ιδίου : « Το χρονικό μιας πολιτείας, Πειραιάς 1835-2005 », Πειραιάς 2005, σελ. 120-122
Περιοδικό Ι. Μ. Πειραιώς : «Πειραϊκή Εκκλησία» τεύχη : Νο 135 σελ. 55-62, 82-86 Νο 178 σελ. 17-21, 39 Νο 185 σελ. 42-47
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου