Γιατί τούτο το λόγο τον τελευταίο δεν τον βάσταξες;

 Πήγανε κάποτε μερικοί στον Αββά Αγάθωνα, ο οποίος ήταν πολύ διακριτικός, και θέλοντας να τον δοκιμάσουν αν θυμώνει, άρχισαν να τον ρωτούν με ένα πειραχτικό τρόπο και να του λένε: «Εσύ είσαι ο Αγάθωνας; Μάθαμε για λόγου σου πως είσαι πόρνος και περήφανος· αλήθεια είναι;»

Εκείνος απάντησε και τους λέει: « Ναι, έτσι  είναι,  όπως τα λέτε».      

Τον ξαναρωτούν πάλι και του λένε : «Εσύ είσαι ο Αγάθωνας ο κουτσομπόλης, που έχεις ολοένα το στόμα σου ανοιχτό και παίζει, κι’ έχεις να κάμεις πότε με τον ένα και πότε με τον άλλο ;» Τους λέει πάλι εκείνος, ότι «εγώ είμαι». Τρίτη φορά ξανά εκείνοι του λένε: «Εσύ είσαι ο Αγάθωνας ο αιρετικός;»

Τους αποκρίθηκε τότε εκείνος και τους λέει: «Αιρετικός δεν είμαι». Ύστερα τον παρακάλεσαν και του λένε : «Για πες μας. Γιατί τόσα που σου είπαμε τα δέχτηκες, και τούτο το λόγο τον τελευταίο δεν τον βάσταξες;»

Τους λέει λοιπόν ότι, «τα πρώτα τα δέχτηκα γιατί έβγανα ωφέλεια για τη ψυχή μου. Το δε «αιρετικός είναι χωρισμός από το Θεό».

Όταν άκουσαν πλέον εκείνοι τα τόσο διακριτικά αυτά λόγια του, θαύμασαν και έφυγαν κερδισμένοι στην ψυχή.

***

Τέσσερις μοναχοί από μια σκήτη, πήγαν κάποτε και βρήκαν τον Μέγα Ασκητή Παμβώ. Και οι τέσσερις είχαν αντί ρούχα, δέρματα· και άρχισε ένας-ένας να λέει για τις αρετές του άλλου­.Ο πρώτος νήστευε πολύ. Ο δεύτερος δεν κατείχε τίποτε άλλο στον κόσμο τούτο, έκτος από τη προβιά που φορούσε. Ο τρίτος πάλι έκρυβε μεγάλη αγάπη, στη καρδιά του. Ο δε τέταρτος, επί είκοσι δύο χρόνια ζούσε κοντά στον Γέροντα του με  τέλεια υπακοή. Αποκρίθηκε λοιπόν ο Αββάς Παμβώ και τους λέει ότι, «από όλους ο τέταρτος έχει την πιο   μεγάλη αρετή. Γιατί ο καθένας από τους τρεις σας, όποια αρετή απόχτησε, την κράτησε με το θέλημά του, αυτός όμως ο τέταρτος, έκοψε το δικό του θέλημα και κάνει το θέλημα αλλουνού, και γι’ αυτό είναι παρά πάνω από όλους σας.

Και να ξέρετε καλά ότι, όσοι το κατορθώσουν αυτό, είναι σαν ομολογητές, αν μπορέσουν βέβαια και κρατηθούν ως το τέλος στην υπακοή.

  (Αρχιμ. Χρυσ. Μουστάκας)