Η πνευματική αξία της υπάρξεως

Κάθε επιμελής μελετητής της ζωής του ρωσικού λαού αναμφίβολα θα διαπιστώσει την ιδιαιτερότητα της παραδόσεώς του. Η λαϊκή μας παράδοση έχει έναν βαθιά πνευματικό χαρακτήρα. Σε κάθε έκφανση της ζωής μας, στη διαγωγή μας, στις συνήθειές μας, στη νοοτροπία μας, ακόμα και στα λογοτεχνικά μας έργα κυριαρχεί η αναζήτηση της πνευματικής αξίας της υπάρξεως. Όλα τα άλλα είναι εξωτερικά, δευτερεύοντα και παροδικά∙ καθορίζονται και πρέπει να καθορίζονται από τον πνευματικό παράγοντα… Για τη λαϊκή μας παράδοση και η ίδια η ζωή δεν έχει αξία χωρίς το πνεύμα, χωρίς το πνευματικό ήθος. Αυτό αποτελεί το κριτήριο της αξίας της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας. Χωρίς πνευματικά θεμέλια δεν έχουν  κανένα νόημα ακόμα και τα πιο υψηλά, τα πιο ωφέλιμα έργα του ανθρώπου. [ … ] Πολύ συχνά διαπιστώνεις ότι εκείνοι που ονομάζονται χριστιανοί δεν γνωρίζουν ούτε τις κοινές και απλές προσευχές. Είναι φανερό ότι δεν προσεύχονται. Στην οικογένεια δεν ασκείται και δεν διδάσκεται η προσευχή. Και στο σχολείο , μολονότι γίνεται μια σχετική διδασκαλία, δεν επισημαίνεται η αναγκαιότητα της προσευχής , δεν καλλιεργείται και δεν εμπνέεται η ιερή αυτή πνευματική εργασία , που αποτελεί συνομιλία και ένωση με τον Θεό. Η στεγνή αποστήθιση και απαγγελία ορισμένων προσευχών δεν έχει νόημα, καθώς κάθε σχέση των μαθητών μ’ αυτές σταματά μαζί με την παύση των μαθημάτων για τις καλοκαιρινές διακοπές. Οι γονείς δεν νοιάζονται πια καθόλου αν τα παιδιά τους προσεύχονται  ή όχι… Οι χριστιανοί μας αγνοούν , επίσης, τους βίους των αγίων, ακόμα και τον βίο του αγίου του οποίου το όνομα φέρουν. Έτσι, φυσικά, δεν έχουν αναπτύξει καμιά πνευματική σχέση ούτε με τον προστάτη τους άγιο. Η σημερινή γενιά, όπως είναι φανερό, έχει αποκοπεί από τα πρότυπα της ενάρετης, της αληθινά χριστιανικής ζωής, την οποία αυτά διδάσκουν με το σιωπηλό παράδειγμά τους… με τα συναξάρια και τα λόγια των αγίων διαπαιδαγωγούνταν οι προγονοί μας. Τα μάθαιναν όχι από βιβλία αλλά από τις διηγήσεις άλλων. Οι διηγήσεις για τους αγίους, που διαδίδονταν από στόμα σε στόμα, ήταν πολύ δημοφιλείς. Όλοι τις άκουγαν άπληστα και τις έκλειναν στα βάθη των ψυχών τους. Έτσι, συνήθιζαν από την παιδική τους  ηλικία να σκέπτονται όπως οι άγιοι και να ζουν όπως οι άγιοι , οι οποίοι κατά κάποιον τρόπο ήταν πάντοτε νοερά παρόντες  ανάμεσά τους… Με πολύ πόνο βλέπουμε ότι τώρα οι άνθρωποι δεν διδάσκονται τους βίους των αγίων και δεν παραδειγματίζονται από την πολιτεία τους, γι’ αυτό κι δεν έχουν τον ιερό εκείνο ζήλο , τον οποίο μπορεί να εμπνεύσει κάθε φωτεινό παράδειγμα αληθινής αρετής . Την πίστη μας δεν τη γνωρίζουν. Τον νόμο του Θεού δεν τον τηρούν με επίγνωση. Τα πρότυπα της ευσέβειας δεν τα μιμούνται. Ελάχιστοι χριστιανοί είναι σε θέση να αποκριθούν με γνώση, σαφήνεια και ορθότητα σε ερωτήματα που αναφέρονται στην ορθόδοξη πίστη. Κι αυτά, μολονότι σήμερα όλοι σχεδόν ξέρουν γράμματα και σχεδόν όλοι μπορούν ν’ αγοράσουν χριστιανικά βιβλία, τα οποία προσφέρονται σε προσιτές τιμές.Αυθόρμητα , λοιπόν, αναρωτιέται κανείς: Μα, επιτέλους,τι το χριστιανικό έχει απομείνει σ’ αυτούς τους χριστιανούς; Οι περισσότεροι, βλέπετε, έχουν εγκαταλείψει ακόμα και τις εξωτερικές ευλογημένες συνήθειες των παλαιοτέρων χριστιανών. Έτσι, για παράδειγμα, είτε δεν κάνουν το σημείο του σταυρού είτε το κάνουν εσφαλμένα , κουνώντας ακανόνιστα και βιαστικά το χέρι πάνω στο στήθος. Επίσης, δεν φιλούν πια τα χέρια των αρχιερέων και των ιερέων, για να  λάβουν μέσω αυτών την ευλογία του Θεού. Δεν γνωρίζουν, επομένως, τη σημασία και τη δύναμη του σημείου του σταυρού, με το οποίο, σαν με τον ίδιο τον Σταυρό του Χριστού, διώχνουμε τους δαίμονες μακριά μας. Δεν γνωρίζουν τη σημασία και τη δύναμη ούτε της ιερατικής ευλογίας , με την οποία μεταβιβάζεται η ευλογία του Θεού. Ύστερ’ απ’ όλα αυτά, πώς να μιλήσουμε για την πνευματική ζωή, για τη θεία χάρη, για τα σωτήρια μυστήρια της πίστεώς μας;

Από το βιβλίο Ιερομάρτυς Ανδρόνικος,Αρχιεπίσκοπος Πέρμ,έκδ. Ι. Μονής Παρακλήτου