Ταξιδιωτικές αναμνήσεις από την πενθήμερη επίσκεψη - προσκύνημα στην Βασιλίδα των πόλεων, την Κωνσταντινούπολη, του Δημήτρη Μπάτση.

09.05.2008

Επίσκεψη εις την νήσο Χάλκη ( Heybeli-ada ) : εpίσκεψη στη θεολογική σχολή, εις τον λόφον της Καλής Ελπίδος . Το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος στο οποίο στεγάζεται η σχολή, ανεγέρθηκε τον 9^ο-10^ο αι. μ.Χ., ενδεχομένως από τον Μέγα Φώτιο (6 Φεβρουαρίου) . Το 1844 ιδρύθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γερμανό Δ΄, η θεολογική σχολή, ως ακαδημία θεολογικών σπουδών, 6ετούς φοιτήσεως (3 χρόνια λύκειο + 3 χρόνια θεολογικές σπουδές) . Στις 10 Ιουλίου 1894, μετά από δυνατό σεισμό, ερειπώθηκε η σχολή και το μοναστήρι . Τα έξοδα ανοικοδόμησης τα ανέλαβε ο Παύλος Σκυλίτσης, τραπεζίτης από την Χίο . Πλέον μοναστήρι και σχολή αποτελεί ένα ενιαίο κτιριακό συγκρότημα, σε σχήμα «Π» εις μνήμην του δωρητή της . Πλέον τα χρόνια της θεολογικής εκπαίδευσης γίνονται 4, οπότε η φοίτηση γίνεται 7ετής . Αποτελεί παράδοση, οι μοναδικές ιεροπραξίες που επιτρέπεται να τελεσθούν στο μοναστήρι να είναι χειροτονίες, χειροθεσίες και μοναχικές κουρές . Κηδείες και έτερες ιεροπραξίες, τελούνται στον Άγιο Νικόλαο της Χάλκης . Το 1971, η τουρκική κυβέρνηση απαγόρευσε τη λειτουργία ιδιωτικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και έτσι η Σχολή έκλεισε, σε πρώτη φάση το τμήμα θεολογικών σπουδών και λίγα χρόνια αργότερα και το τμήμα λυκειακών σπουδών . Κατά τον σεισμό του 1999 (17.08.1999) στη Νίκαια της Βιθυνίας              ( σημερινό Iznik ), το μοναστήρι έπαθε εκτεταμένες ζημιές . Με δωρεές Έλληνα ομογενούς από την Αυστρία, το μοναστήρι επισκευάσθηκε και το 2001 έγιναν τα θυρανοίξια του από την Α.Θ.Π. Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως   κ.κ. Βαρθολομαίο . Η μονή φιλοξενεί εικόνες παλαιές και μεγάλης αξίας          (17^ος-19^ος αι) εκ των οποίων, η Παναγία « η παύουσα την λύπην », η οποία είναι και θαυματουργή . Η συγκεκριμένη εικόνα έχει την εξής ιδιομορφία : από την μια μεριά εικονίζεται η Υπεραγία Θεοτόκος και από την άλλη μεριά η Σταύρωση, έχει δηλαδή διπλή όψη . Μέσα στο ναό απαγορεύονται τα φλάς λόγω της φθοράς που προκαλούν στις εικόνες . Στις 6 Φεβρουαρίου το μοναστήρι τιμά την μνήμη του ιερού Φωτίου, με Πατριαρχική Θεία Λειτουργία και μαζεύονται εκείνη την ημέρα και οι απόφοιτοι της σχολής . Το κτίριο συντηρείται και ανακαινίζεται, περιμένοντας την επαναλειτουργία της θεολογικής σχολής . Υπεύθυνος είναι ο μητροπολίτης Μοσχονησίων Απόστολος . Η μονή της Αγίας Τριάδος είναι Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή και επί 130 χρόνια στελέχωνε τον Οικουμενικό Θρόνο αλλά και την υπόλοιπη Εκκλησία με άξια και κατηρτισμένα, θεολογικώς, στελέχη, έτοιμα για την διακονία του « γεωργίου του Κυρίου » .

Κατά την διαδρομή της επιστροφής με το καραβάκι, περάσαμε από την Χαλκηδόνα ( σημερινό Kadiköy ), εκεί όπου έλαβε χώρα η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος, το 451 μ.Χ., με θέμα την ένωση των δύο φύσεων στο πρόσωπο του Χριστού . Εκεί έγινε το θαύμα της αγίας Ευφημίας . Κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων της Συνόδου, τοποθέτησαν τον τόμο με την ορθόδοξη διδασκαλία και τον τόμο με την μονοφυσιτική στο σκήνωμα της αγίας . Ύστερα από λίγες μέρες άνοιξαν το σκήνωμα και είδαν τον μεν ορθόδοξο τόμο να βρίσκεται στα χέρια της αγίας, τον δε μονοφυσιτικό, στα πόδια της . Γι αυτό και το συναξάρι της 11^ης Ιουλίου αποκαλεί την αγία Ευφημία ως «κυρώσασα» τον τόμο της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου .     

10.05.2008

Επίσκεψη εις τον ναό της του Θεού Σοφίας ή αλλιώς την Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία : αφού επισκεφθήκαμε το Μπλε Τζαμί - ένα κακέκτυπο της Αγίας Σοφίας - μπροστά μας υψωνόταν ο Ναός της του Θεού Σοφίας ή αλλιώς η Αγιά-Σοφιά « το μέγα μοναστήρι » . Αυτή η περικαλλέστατη τρίκλιτη τρουλλαία βασιλική, υψώνεται αγέρωχη ανάμεσα στα στίφη των βαρβάρων που την περιζώνουν εδώ και 555 χρόνια . Η είσοδος σ’ αυτό το ιερό παλλάδιο της Ανατολικής Χριστιανοσύνης, αφ’ ενός σου προκαλεί δέος, σύγκρυο το γεγονός ότι σ’ αυτόν εδώ τον ναό έχουν λάβει χώρα σύνοδοι, στέψεις αυτοκρατόρων κ.α. . Αφ’ ετέρου όμως σε γεμίζει θλίψη και μελαγχολία η εγκατάλειψη του, η κακή συντήρηση, οι σκόρπιες σκαλωσιές και υποστυλώσεις . Μόλις μπει κάποιος στον κυρίως ναό, βλέπει να υψώνεται μπροστά του μια σειρά από σκαλωσιές, που φθάνουν μέχρι τον τρούλο και τον καλύπτουν . Λένε ότι γίνονται εργασίες στον τρούλο για να αποκαλυφθεί αν υπάρχει Παντοκράτορας ή όχι και επίσης δεν προβλέφθηκαν κονδύλια για την απόσυρση των σκαλωσιών ( η δικαιολογία αυτή παραείναι «ελληνική»!!! ) . Η ιστορία του ναού της Αγίας Σοφίας είναι πολύ πιο παλιά από το τωρινό οικοδόμημα που ανάγεται στην εποχή του Ιουστινιανού με τις όποιες προσθήκες, επισκευές ή μετατροπές έχουν γίνει τα 1500 περίπου χρόνια ύπαρξης του . Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας εγκαινιάστηκε το 360 μ.Χ. και ήταν μία ξυλόστεγη Βασιλική . Το 404, λόγω της εκθρόνισης του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως, συγκρούστηκαν μέσα στο ναό οι υποστηρικτές του με τους πολεμίους του και έτσι προκλήθηκε πυρκαγιά που κατέστρεψε τον πρώτο ναό . Το 415 μ.Χ., επί Θεοδοσίου Β΄ του Μικρού, έγιναν τα εγκαίνια του δεύτερου ναού, μιας επίσης βασιλικής . Το κτίσμα αυτό όμως καταστράφηκε πάλι, το 532 μ.Χ. με την Στάση του Νίκα . Έτσι ο Ιουστινιανός ανέθεσε στους Μικρασιάτες, Ανθέμιο από τους Τράλλεις και Ισίδωρο από την Μίλητο, την ανοικοδόμηση ενός νέου και επιβλητικού ναού . Τα υλικά κατασκευής ήταν τα καλύτερα της εποχής και διαλεγμένα απ’ όλες τις επαρχίες της αυτοκρατορίας . Εργάστηκαν 10.000 άνθρωποι, ενώ την κατασκευή την επέβλεπε ο ίδιος ο Ιουστινιανός . Το έργο τελείωσε σε χρόνο ρεκόρ για την εποχή του, πιο συγκεκριμένα ξεκίνησε το 532 και τελείωσε το 537, όπου και εγκαινιάστηκε ο καινούργιος ναός . Τόσο πολύ εντυπωσιάστηκε ο αυτοκράτορας που αντικρίζοντας το αρχιτεκτονικό αριστούργημα της Αγίας Σοφίας, αναφώνησε « Νενίκηκά σε Σολομών »  . Ένας όμως δυνατός σεισμός, το 558, γκρέμισε τον τρούλο . Έτσι ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ανέθεσε στον Ισίδωρο τον νεώτερο, την ανοικοδόμηση ενός νέου τρούλου και έτσι έγιναν εγκαίνια για δεύτερη φορά, το 564 . Το 989 έγινε πάλι σεισμός και γκρεμίστηκε ο τρούλος για δεύτερη φορά, επισκευάστηκε όμως το 995 . Όπως προείπα σ’ αυτόν τον ναό έλαβαν χώρα σημαντικά γεγονότα κάποια από τα οποία αξίζει να τα αναφέρουμε . Τέτοια ήταν : η Ε΄ Οικουμενική Σύνοδος ( στο σεκρετάριον της Αγίας Σοφίας ) το 553, το Σχίσμα των Εκκλησιών το 1054, οι ησυχαστικές σύνοδοι του 1341 ( στα κατηχουμενεία της Αγίας Σοφίας ) κ.α. Επίσης το 1204 - 1261 λειτούργησε ως Ρωμαιοκαθολικός ναός, ενώ στις 12 Δεκεμβρίου του 1452, έγινε συλλείτουργο ορθοδόξων και ρωμαιοκαθολικών επισκόπων και έγινε η ψευδοένωση με την παπική « Εκκλησία », μια ένωση που έμεινε στα χαρτιά . Με την άλωση της Πόλης από τους Τούρκους, μετατράπηκε σε τζαμί, τα ψηφιδωτά σοβαντίστηκαν, στη θέση του σταυρού μπήκε η ημισέληνος και άλλες αλλαγές που συνοδεύουν την μετατροπή ενός χριστιανικού ναού σε μουσουλμανικό τέμενος . Την περίοδο 1847-1849 επί σουλτάνου Αβδούλ Μετζίτ έγιναν επισκευές στην Αγία Σοφία υπό την επίβλεψη του Ελβετού αρχιτέκτονα Gaspare Fossati και αποκαλύφθηκαν τα ψηφιδωτά που είχαν καλυφθεί με σοβά . Την 1^η Φεβρουαρίου του 1935 εγκαινιάστηκε ο ναός ως μουσείου και αφού πρώτα έγιναν κάποιες επισκευές και συντήρηση στα ψηφιδωτά . Αμέσως μετά την Αγία Σοφία επισκεφθήκαμε το μουσείο του Τοπ-Καπί, το παλιό παλάτι των σουλτάνων, το οποίο σήμερα φιλοξενεί τους θησαυρούς των σουλτάνων και γενικότερα τα πιο σημαντικά καλλιτεχνικά εκθέματα της Τουρκίας . Δυστυχώς όμως ανάμεσα στα εκθέματα αντικρίσαμε και το δεξί χέρι και τμήμα της κάρας του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, το οποίο βρισκόταν ανάμεσα σε άλλα προσωπικά αντικείμενα του ψευδοπροφήτη Μωάμεθ . Το «δυστυχώς» πήγαινε στο ότι η θέση ενός λειψάνου ή μιας οποιοδήποτε εικόνας δεν είναι σε κάποιο μουσείο - και δη ισλαμικό - αλλά σε κάποια εκκλησία . Οι Τούρκοι θεωρούν ως τρόπαια τα λείψανα του Τιμίου Προδρόμου που έχουν στην κατοχή τους, μάλιστα σε κάποιο δωμάτιο παραδίπλα, υπάρχει ένας μουφτής που διαβάζει το κοράνι, λόγω της παρουσίας στο μουσείο των ιερών, για το Ισλάμ, αντικειμένων . Μετά το  Τοπ-Καπί επισκεφθήκαμε τον πανίερο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών . Ο ναός αυτός κτίσθηκε επί Μαρκιανού και Πουλχερίας των αυτοκρατόρων, δηλαδή στο διάστημα 450-457 . Ιδιαίτερη αίγλη απέκτησε επί Λέοντος του Α΄ (457-474) . Τότε κτίσθηκε και το παρεκκλήσιο της Αγίας Σορού όπου φιλοξενούσε την Τιμία Έσθητα της Υπεραγίας Θεοτόκου από το 473 . Κατά την εικονομαχία, επί Κωνσταντίνου του Ε΄, καταστράφηκαν οι αγιογραφίες και οι εικονογραφικές παραστάσεις του ναού από τους εικονοκλάστες και αντικαταστάθηκαν από παραστάσεις που είχαν σχέση με το φυσικό περιβάλλον (πτηνά, φυτά κ.α.) . Σύμφωνα με τον βίο του Αγίου Ανδρέου του δια Χριστόν Σαλού έγινε το θαύμα σύμφωνα με το οποίο κατά τη διάρκεια μιας αγρυπνίας εμφανίσθηκε η Θεοτόκος και σκέπασε με το πέπλο της τους πιστούς . Από αυτό το θαύμα προέρχεται και η περίφημη εικόνα της Παναγίας της Αγίας Σκέπης που τιμάται την 1^η Οκτωβρίου και στην ελλαδική Εκκλησία την 28^η Οκτωβρίου, λόγω της συμβολής της Θεοτόκου στον αγώνα εναντίον των Ιταλών εισβολέων . Το σημαντικότερο γεγονός με το οποίο συνδέεται ο ναός της Παναγίας των Βλαχερνών είναι η σωτηρία της Βασιλίδος των πόλεων από την επιδρομή των Αβάρων το 626 . Η εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας ή του Ακαθίστου λιτανεύτηκε στα τείχη της Βασιλεύουσας από τον Πατριάρχη Σέργιο, τον κλήρο και τον λαό . Η λύση της πολιορκίας αποδόθηκε στην «Υπέρμαχο στρατηγό», την Παναγία . Έτσι θέλοντας ο λαός να ευχαριστήσει την σωτείρα του, αγρύπνησε ψάλλοντας της τον Ακάθιστο Ύμνο . Αργότερα ανεγέρθηκε εκεί το Παλάτι των Βλαχερνών, το οποίο επικοινωνούσε με το ναό με μια σκάλα και ειδική θύρα . Επίσης μέσα στο ναό υπήρχε και το  «λοῦσμα», δηλ. το αγίασμα . Ο παλιός ναός ήταν τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική . Ο ναός ερειπώθηκε μετά από πυρκαγιά το 1434, ενώ μετά την άλωση η περιοχή έχασε οριστικά την παλιά της αίγλη και φήμη, μόνο το αγίασμα υπήρχε . Το 1867, αγόρασε την περιοχή η συντεχνία Ελλήνων γουναράδων και έχτισε πάνω από το αγίασμα ναΐσκο . Με την πάροδο του χρόνου χτίστηκαν και τα υπόλοιπα κτίσματα και έχουμε τον ναό όπως είναι σήμερα .

11.05.2008

Εκκλησιασμός εις την Ιερά Σταυροπηγιακή και Πατριαρχική Μονή Ζωοδόχου Πηγής Μπαλουκλί : Κυριακή των Μυροφόρων, και αποτελεί έθος στην Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, να τελείται Πατριαρχική Θεία Λειτουργία και μνημόσυνο για όλους τους απελθόντες Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως . Φέτος δε θα γινόταν συλλείτουργο του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου με τον νέο αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο . Έτσι η σχολή μας εκκλησιάστηκε στην Ζωοδόχο Πηγή Μπαλουκλί . Είναι το πιο φημισμένο αγίασμα της Πόλης μαζί με την Παναγία των Βλαχερνών . Η Παναγία, «η Ζωοδόχος Πηγή», στην οποία είναι αφιερωμένος ο ναός, τιμάται την Παρασκευή της Διακαινησίμου Εβδομάδος . Τον πρώτο ναό ανήγειρε ο αυτοκράτωρ Λέων ο Θράξ (457-474) καθώς σύμφωνα με την παράδοση,  όταν ερχόταν κάποτε ὡς απλός στρατιώτης στην Κωνσταντινούπολη συνάντησε στ Χρυσή Πύλη ἕνα τυφλὸ ποὺ τοῦ ζήτησε νερό. Ψάχνοντας για νερό μια φωνή τοῦ ὑπέδειξε την πηγή. Όταν θα γινόταν αυτοκράτωρ, τοῦ εἶπε ἡ προφητική φωνή, θα ἔπρεπε να χτίσῃ δίπλα στὴν πηγὴ μία ἐκκλησία . Άλλη παράδοση θέλει τον Ιουστινιανό να κτίζει το μοναστήρι με τα υλικά που περίσσεψαν από την Αγιά-Σοφιά . Το μοναστήρι βρίσκεται δυτικά της Βασιλέυουσας και έξω από τα χερσαία τείχη . Το 790 η αυτοκράτειρα Ειρήνη επισκεύασε το μοναστήρι μετά από σεισμό, ενώ το 886 επισκευάζει την εκκλησία ο Βασίλειος ο Μακεδόνας, πάλι μετά από νέο σεισμό . Το 924 καίει την εκκλησία ο τσάρος των Βουλγάρων, Συμεών μετά από επιδρομή των Βουλγάρων στην Πόλη . Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους ο ναός καταστρέφεται και υφίσταται μόνο το αγίασμα, στο οποίο προσέρχονται πιστοί για να ιαθούν από τις ασθένειες . Ο Νικηφόρος Κάλλιστος, συγγραφέας του 14^ου αι., μας παραθέτει κατάλογο 63 θαυμάτων . Το 1727 ο Δέρκων Νικόδημος ανέγειρε πάνω στο αγίασμα, ναΐσκο μετά από διένεξη με τους Αρμενίους για την κυριότητα της περιοχής . Το 1833 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνστάντιος, μετά από ειδική άδεια του σουλτάνου, ανέγειρε τη σημερινή εκκλησία, της οποίας τα εγκαίνια έγιναν το 1835 . Ο ναός υπέστη εκτεταμένες ζημιές κατά τα Σεπτεμβριανά, δηλ. το πογκρόμ που εξαπέλυσαν οι Τούρκοι κάτοικοι της Πόλης εναντίον καθετί ελληνικού - εκκλησίας, κοιμητηρίου, οικιών, επιχειρήσεων, ακόμα και ανθρώπων - και επισκευάστηκε και ανακαινίστηκε κυρίως επί του τωρινού Οικουμενικού Πατριάρχη . Επίσης το μοναστήρι φιλοξενεί τους τάφους των Πατριαρχών καθώς και μεγάλων Πολιτών δωρητών και ευεργετών του Οικουμενικού θρόνου, ενώ παραδίπλα, εκτός του μοναστηριακού συγκροτήματος υπάρχει το ρωμαίικο κοιμητήριο . Η εικόνα της Παναγίας της Ζωοδόχου Πηγής, εικονίζει την Θεοτόκο, η οποία βαστά τον Χριστό και ευλογεί, πάνω σε ένα μαρμάρινο σιντριβάνι απ’ όπου αναβλύζει νερό . Εκατέρωθεν του σιντριβανιού εικονίζεται ο αυτοκράτωρ, ο πατριάρχης με διαφόρους αρχιερείς, ασθενείς με διάφορα νοσήματα (τυφλούς, παράλυτους κ.α.) οι οποίοι ραντίζονται με το αγίασμα από υγιείς . Σήμερα στο αγίασμα υπάρχουν μικρά ψάρια, τα οποία από τη μια μεριά είναι χρυσοκόκκινα και από την άλλη μεριά είναι μαύρα, σύμφωνα με την παράδοση την ώρα που αλώθηκε η Πόλη από τους Οθωμανούς, ένας μαντατοφόρος έφερε την άσχημη είδηση στον καλόγερο που τηγάνιζε ψάρια εκείνη τη στιγμή . Ο καλόγερος δεν τον πίστεψε και του είπε πως θα τον πίστευε, μόνο αν τα ψάρια ζωντάνευαν και από το τηγάνι πήγαιναν πίσω στο νερό, kάτι που συνέβη τελικά . Μπαλουκλί, άλλωστε σημαίνει τόπος που υπάρχουν ψάρια (Balik=ψάρι) . Στην Πόλη θρυλείται η ύπαρξη χιλίων αγιασμάτων, από τα οποία σήμερα υφίστανται περίπου 50 και αυτά με αρκετές δυσκολίες . Πολλά με τη πάροδο των ετών παραμελήθηκαν, αφέθηκαν στην τύχη τους, άλλα το τουρκικό κράτος τα απαλλοτρίωσε και κυρίως των περισσότερων η ύπαρξη λησμονήθηκε . Τα σημαντικότερα αγιάσματα σήμερα είναι της Παναγίας της Μπαλουκλιώτισσας, της Παναγίας των Βλαχερνών και του αγίου Δημητρίου Ξηροκρήνης .  Το εσπέρας κάναμε μια βόλτα στη περιοχή του Φαναρίου, τον πάλαι ποτέ αρχοντομαχαλά της Πόλης, που έμενε η ελληνική αριστοκρατία, οι περίφημοι                                                                           

Φαναριώτες . Sήμερα τίποτα δεν θυμίζει το ένδοξο παρελθόν της γειτονιάς αυτής .

Στα εγκαταλελειμμένα σπίτια των Ρωμιών μένουν πλέον Τούρκοι μετανάστες από την Ανατολία, ενώ όλα τα αρχοντικά σπίτια βρίσκονται πλέον σε οικτρή κατάσταση . Μόνο που θυμίζει το παρελθόν, είναι το «Κόκκινο σχολείο», δηλ. η Μεγάλη του Γένους Σχολή που στέκει αγέρωχα στον λόφο του Φαναρίου και αγναντεύει τον Κεράτιο κόλπο . Το συγκεκριμένο κτίριο κτίστηκε το 1881 από τον αρχιτέκτονα Κ. Δημάδη ενώ η σχολή ως θεσμός υφίσταται ήδη εδώ και 555 χρόνια, δηλ. από τα χρόνια της Άλωσης . Στα οδυνηρά χρόνια της σκλαβιάς η σχολή υπήρξε για το γένος, φάρος των ελληνικών γραμμάτων και ανέδειξε πληθώρα λογίων ανδρών των οποίων οι υπηρεσίες ήταν ανεκτίμητες . Το συγκεκριμένο κτίριο κτίσθηκε σε εποχές που ο ελληνικός πληθυσμός στην Κωνσταντινούπολη έφθανε τους 350.000-400.000 κατοίκους . Τίποτα τότε, δεν προμήνυε τον επερχόμενο διωγμό του 1922, του 1955, του 1964 και του 1974 .

12.05.2008

Επίσκεψη εις τον πάνσεπτον Πατριαρχικό ναό του αγίου Γεωργίου στο Φανάρι : τελευταία ημέρα της παραμονής μας στην Βασιλίδα των πόλεων, και νωρίς το πρωί επισκεφθήκαμε το «ιερόν πτολίεθρον» της ορθοδοξίας, τον πανίερο ναό του αγίου Γεωργίου στο Φανάρι . Η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία ως «σκηνίτις Εκκλησία» και αυτό λόγω των πολλών αλλαγών της έδρας της . Από το 38 π.Χ. δηλ. από του πρώτου επισκόπου του Βυζαντίου μέχρι του 144 π.Χ. επί του επισκόπου Αθηνογένους, η έδρα βρισκόταν στην Αργυρούπολη (Findikli) . Από  Αθηνογένους μέχρι Αλυπίου, δηλ. 144-166 μ.Χ., βρισκόταν στην Ελαίαν   (Salipazar) . Από Αλυπίου μέχρι Δομετιανού, δηλ. 166-272 μ.Χ., βρισκόταν στην περιοχή του Γαλατά . Από το 272 μ.Χ. και ύστερα η έδρα βρίσκεται εντός της κυρίως πόλης του Βυζαντίου . Από το 360 μέχρι το 1453, έδρα της Εκκλησίας της Νέας Ρώμης αποτελεί ο Ναός της του Θεού Σοφίας . Σ’ αυτή την υπερχιλιόχρονη περίοδο παρεμβάλλεται ως διάλλειμα, το διάστημα 1204-1261, δηλ. το διάστημα της φραγκικής κατάκτησης της Πόλης, οπότε και η έδρα της Εκκλησίας του Βυζαντίου μετακινείται στη Νίκαια της Βιθυνίας, μαζί με τον αυτοκράτορα και την υπόλοιπη πολιτική εξουσία της Πόλης . Με την άλωση της Βασιλεύουσας από τους Οσμανλίδες Τούρκους, την αποφράδα ημέρα της Ρωμιοσύνης, την Μεγάλη Παρασκευή του Γένους, την 29^η Μαΐου του 1453, το έθνος μας μπαίνει πλέον σε μια διαδικασία θλίψεων, διωγμών και οδυνών και πλέον το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως αναδεικνύεται σε εκπρόσωπο και υπερασπιστή του, στην Υψηλή Πύλη . Αυτό όμως δε σημαίνει ότι η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία δεν αντιμετώπιζε προβλήματα από τις σουλτανικές αρχές, κάθε άλλο . Αυτό φαίνεται από τις αλλαγές έδρας που έγιναν μέσα στην Τουρκοκρατία . Πρώτη έδρα ήταν ο ναός των Αγίων Αποστόλων, κατά το διάστημα 1453-1456 . Με την μετατροπή του συγκεκριμένου ναού σε τέμενος, η έδρα μεταφέρεται στη μονή της Παναγίας, της Παμμακαρίστου μέχρι το 1586, όπου και αυτός μετατράπηκε σε τζαμί . Από την Παμμακάριστο μετατίθεται στην Παναγία Βλάχσεραγίου μέχρι το 1597 . Katά το διάστημα 1597-1601, έδρα καθίσταται ο ναός αγίου Δημητρίου Ξυλόπορτας. Από το 1601 μέχρι σήμερα, έδρα της πρωτόθρονης Εκκλησίας είναι ο ναός του αγίου Γεωργίου στο Φανάρι . Μέχρι τότε, ήταν ένα μικρό γυναικείο μοναστήρι, του αγίου Γεωργίου στο Διπλοφάναρο, από το οποίο μόνο ο ναός υφίστατο, τα δε κελλιά ήταν ερειπωμένα . Ο σημερινός ναός ανεγέρθη γύρω στο 1720 μετά από πυρκαγιά που δεν κατέστρεψε μόνο το ναό, αλλά και όλη την περιοχή του Φαναρίου . Εξωραϊστικές ενέργειες έγιναν και από τον Ιωακείμ τον Γ΄.

Ο ναός σήμερα του αγίου Γεωργίου είναι τρίκλιτη βασιλική με τρείς ημικυκλικές αψίδες ανατολικά και εγκάρσιο νάρθηκα προς τα δυτικά . Εσωτερικά τα κλίτη χωρίζονται με κιονοστοιχίες . Το διακονικό έχει διαμορφωθεί ως παρεκκλήσιο της Παναγίας της Παμμακαρίστου, ενώ στο δεξιό κλίτος πάνω σε μαρμάρινη βάση έχουν τοποθετηθεί τα λείψανα της αγίας Ευφημίας, της αγίας Σολομονής και της αγίας Θεοφανούς . Τα τρία λείψανα ανοίγουν για προσκύνηση μόνο τις ημέρες των εορτών των τριών αγίων . Επίσης δίπλα στην ψηφιδωτή εικόνα του Τιμίου Προδρόμου, υπάρχει τμήμα της Στήλης της Φραγγελώσεως, δηλ. τμήμα από την στήλη που μαστιγώθηκε ο Χριστός, υπενθυμίζοντας σε όλους μας την μαρτυρική πορεία της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας στο διάβα των αιώνων . Το αριστερό κλίτος φιλοξενεί από το 2004, τα λείψανα των αγίων Ιωάννου του Χρυσοστόμου και Γρηγορίου του Θεολόγου . Μάλιστα κατά την ημέρα της εορτής του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου υπάρχει ιδιαίτερο τυπικό . Το τυπικό εκείνης της ημέρας είναι ιδιαίτερο καθώς ο Πατριάρχης παρίσταται στο παραθρόνιο χωρίς αρχιερατικό μανδύα και ποιμαντορική ράβδο αλλά κρατώντας μόνο χαζράνι, δεν ευλογεί δια Σταυρού, δεν ψάλλεται « Εις πολλά έτη », ούτε « Τον Δεσπότη και Αρχιερέα » αλλά στον Θρόνο τοποθετείται εικόνα του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και απ’ το 2004 τοποθετούνται τα λείψανά του και στο δεξιό στύλο προσδένεται ποιμαντορική ράβδος . Την ώρα που μπαίναμε στον περίβολο, αντικρίσαμε την εδώ και 187 χρόνια, κλειστή πύλη του Πατριαρχείου, την πύλη που κρέμασαν τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄ . Δικαίως χαρακτηρίστηκε το Πατριαρχείο ως το «αποκούμπι των στεναγμών του Γένους» . Εγώ μόλις το αντίκρυσα, μόλις μπήκα στον πανίερο Πατριαρχικό ναό, καταλήφθηκα από συγκίνηση, από δέος . Κατάλαβα το μεγαλείο της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως που φανερώνεται μέσα από αυτήν την εκούσια πτωχεία . Την ίδια στιγμή που στεκόμουν μέσα στο ναό του αγίου Γεωργίου, έφερνα στο νου μου την μπαρόκ διακόσμηση του αγίου Πέτρου στο Βατικανό, και συνειρμικά έκανα την εξής αντιπαραβολή : ο πνευματικός πλούτος της Ορθοδοξίας και ο υλικός πλούτος των φραγκολατίνων . Την ώρα που αναχωρούσα τελείωνε η ακολουθία του όρθρου, εύχομαι να μου ξαναδοθεί η ευκαιρία να επισκεφθώ την Βασιλίδα των πόλεων, την πόλη των Κωνσταντίνων . Τελειώνοντας θα παραθέσω το ποίημα του Νικήτα Χωνιάτη (13^ος αι.) για την Κωνσταντινούπολη :

Ω Πόλι, Πόλις πόλεων πασιν οφθαλμέ,

ακουσμα παγκόσμιον, θέαμα υπερκόσμιον,

εκκλησιών γαλουχέ, πίστεως αρχηγέ,

Ορθοδοξίας ποδηγέ, λόγων μέλημα,

Καλον παντός ενδιαίτημα .

Υ.Γ. : Αφιερούται ευλαβικά στους σιωπηρούς μάρτυρες της Αλώσεως, σ’ αυτούς

         λίγους μα πολλούς (μετά βίας 2.000 ψυχές σε μια Ισταμπούλ των 20.000.000

         αλλοφύλων...), σ’ αυτούς που στέκουν και φρουρούν τα όσια και ιερά του

         Γένους, μας όσο κι αν το υδροκέφαλο νεοελληνικό κράτος προσπαθεί να μας

         πείσει - χωρίς επιτυχία ελπίζω - για το αντίθετο, σ’ αυτούς που αποτελούν

         το ”αλάτι“ της Πόλης ...