Η Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στη Σκόπελο

‏Η Ιερά Μονή Ευαγγελίστριας είναι ένα από τα πολλά μεταβυζαντινά μνημεία της Σκοπέλου. Από τη μονή διασώζεται το καθολικό και ο φρουριακός περίβολος. Σήμερα λειτουργεί ως μονή. Η απόσταση από την πόλη της Σκοπέλου είναι 3,5 χιλ.

Στη μονή αποσύρθηκε και έζησε, για ένα χρόνο (1756-1757) και αργότερα για έξι χρόνια (1778-1784) λίγο πριν το θάνατό του, ο σημαντικός σκοπελίτης λόγιος συγγραφέας και μοναχός Καισάριος Δαπόντες. Τη μονή αυτή είχε κτίσει ο παππούς του Ιωάννης Γραμματικός, ενώ ο πατέρας του Στέφανος Δαπόντες είχε οικοδομήσει το καθολικό. Το καθολικό της μονής, τιμώμενο στη μνήμη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, είναι ναός σταυροειδής εγγεγραμμένος τετρακίονος με τρούλο, χωρίς νάρθηκα.

Μεταβυζαντινά μνημεία στο ύπαιθρο του νησιού (Μονές)
της Ασπασίας Ντίνα

Είναι κτισμένη σε δυσπρόσιτη πλευρά φαραγγιού με εξαίρετη θέα προς τη πόλη. Με την φρουριακή της εμφάνιση συνδέεται προς τη μεγάλη και εύπορο οικογένεια των Δαπόντε. Σε μαρμάρινη πλάκα διαβάζουμε την επιγραφή: Του κτήτορος της / Αγίας Μονής ταυ / της Χατζηστεφα / νή Δαπόντε υιο(ύ) Ιω(αν)νου Γραμματικού / (το) κτήριον κε η βρύσις αύτη ….. ΑΨ/Β (1712).

Αριστερά της εισόδου είναι το νεότερο παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου, δεξιά το μαγειρείον, ο φούρνος και η Τράπεζα της Μονής. Τις τέσσερις πλευρές του υψηλού περιβόλου καταλαμβάνουν τα ξυλόστεγα κελιά των μοναχών. Στο μέσον του τετραγώνου χώρου υψώνεται το καθολικό της Μονής στον τύπο των σταυροειδών, εγγεγραμένων μετά τρούλου ναών. Τα τέσσερα γωνιαία διαμερίσματα καθώς και η Πρόθεση και το Διακονικό καλύπτονται με χαμηλούς τρουλίσκους. Από του ανατολικού τοίχου προβάλλουν τρεις επτάπλευροι κόγχες, στο εσωτερικό της μεσαίας των οποίων σχηματίζεται ο Επισκοπικός θρόνος. Οι θύρες εισόδου εις τον ναό είναι από μαρμάρινα πλαίσια με πλούσιο φυτικό διάκοσμο. Στη βόρεια υπάρχει η επιγραφή: “Δι’ εξόδου Χατζηστεφανή Νταπόντε 1712″.

Το τέμπλο, ξυλόγλυπτο, επίχρυσο, υψηλό φέρει πλούσιον καλής τέχνης διάκοσμο. Και αυτό προέρχεται εκ της οικογένειας Δαπόντε, όπως μαρτυρεί η επιγραφή: “Δέησις του δούλου του Θεού Ιωαννού Δαπόντε”. Σημαντικότατο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εικόνες της μονής, του 16^ου, 17^ου και 18^ου αιώνα.

Στον ναό υπάρχουν και τα εξής ξυλόγλυπτα: 

α )  Προσκυνητάριον με διάκοσμο από φίλντισι

β )  Αναλόγιο, ομοίου διάκοσμου, λεπτής τέχνης (17^ου - 18^ου αιώνα)

γ )   Επισκοπικός θρόνος με επιγραφή “Ιωάννου Στεφάνου Δαπόντε”