Διά τους Έλληνας Πατέρας το ενιαίος του Θεού, ο ένας Θεός, και η οντολογική αρχή ή αιτία της προσωπικής-τριαδικής ζωής του Θεού δεν συνίσταται εις την μίαν ουσίαν του Θεού, αλλά εις την υπόστασιν, δηλαδή το πρόσωπον του Πατρός. Ο ένας Θεός δεν είναι η μία ουσία, αλλ’ ο Πατήρ, ο οποίος είναι και η «αιτία» της γεννήσεως του Υιού και της εκπορεύσεως του Πνεύματος.
Η οντολογική αρχή του Θεού ανάγεται, συνεπώς, εις το πρόσωπον.
Έτσι, όταν λέγωμεν ότι ο Θεός «είναι», δεν δεσμεύομεν την προσωπικήν ελευθερίαν του Θεού - το είναι του Θεού δεν είναι ένα οντολογικόν «δεδομένον» δια τον Θεόν- αλλά ανάγομεν το είναι του Θεού εις την προσωπικήν ελευθερίαν του.
Αναλυτικώτερα αυτό σημαίνει ότι ο Θεός, ως Πατήρ και όχι ως «ουσία», με το να «είναι» επιβεβαιώνει διαρκώς την ελευθέραν θέλησίν του να υπάρχη. Και την διαβεβαίωσιν αυτήν συνιστά ακριβώς η Τριαδική Του ύπαρξις: O Πατήρ από αγάπην -δηλαδή ελεύθερα- γεννά τον Υιόν και εκπορεύει το Πνεύμα.
Έτσι ο Θεός ως πρόσωπον -ως υπόστασις του Πατρός- κάμει την μίαν θείαν ουσίαν να είναι αυτό που είναι: ο ένας Θεός.
Το σημείον αυτό είναι απόλυτα καίριον. Διότι ακριβώς με το σημείον αυτό συνδέεται άμεσα η νέα φιλοσοφική θέσις των Καππαδοκών Πατέρων και μάλιστα του Μεγάλου Βασιλείου. Ότι δηλαδή η ουσία δεν υπάρχει ποτέ «γυμνή», δηλαδή χωρίς υπόστασιν, χωρίς «τρόπον υπάρξεως». Και η μία θεία ουσία συνεπώς είναι το είναι του Θεού, μόνον διότι έχει τους τρεις αυτούς τρόπους υπάρξεως, τους οποίους οφείλει όχι εις την ουσίαν, αλλ’ εις ένα πρόσωπον, τον Πατέρα. Έξω από την Τριάδα δεν υπάρχει Θεός, δηλαδή θεία ουσία, διότι η οντολογική αρχή του Θεού είναι ο Πατήρ. Η προσωπική ύπαρξις του Θεού (ο Πατήρ) συνιστά, κάμει «υποστάσεις» την ουσίαν Του. Το είναι του Θεού ταυτίζεται με το πρόσωπον.
Ιωάννης Ζηζιούλας, Από το προσωπείον εις το πρόσωπον, 1977
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου